"Văn
học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu
được con người nhiều hơn"
(M.L.Kalinine)
Qua nhận định trên, anh/chị có suy nghĩ gì về chức năng của văn học và thiên chức của người nghệ sĩ? Hãy phân
tích một vài tác phẩm văn học Trung đại và Hiện đại của chương trình Ngữ văn 9
để làm rõ ý kiến của mình.
GỢI Ý THÂN BÀI
Thao tác
|
Nội dung
|
Giải thích
|
- Văn học: Loại hình
nghệ thuật ngôn từ, phản ánh hiện thực bằng cách sáng tạo các hình tượng nghệ
thuật, qua đó bày tỏ quan điểm, thái độ của người nghệ sĩ với cuộc sống.
- Lời nhận định của M.
L. Kalinine đề cập đến những chức năng của văn học:
++ Làm cho con người
thêm phong phú, tức làm nảy nở trong con người những tình cảm mới, rèn dũa những
tình cảm cũ; khơi dậy trong họ những nhận thức mới mẻ, sâu sắc về cuộc đời,
giúp họ có thêm những trải nghiệm cuộc sống.
++ “Tạo khả năng để
con người lớn lên”: Sống tốt đẹp hơn, biết ứng xử một cách nhân văn.
++ Hiểu được con người
nhiều hơn: thấu hiểu bản chất của con người, qua đó thấu hiểu chính bản thân
mình.
|
Bàn luận
|
- Khẳng định tính đúng
đắn của nhận định.
1.Bàn luận về chức năng của văn học
a. Vì sao
nói “Văn học làm cho con người thêm phong phú?”
- Văn học là tấm gương
phản ánh cuộc sống, là cuốn bách khoa toàn thư về cuộc sống. Qua văn học, con
người có được những hiểu biết sâu sắc hơn về tự nhiên, về xã hội, về chính
bản thân mình.
- Mặt khác, văn học là
“tiếng nói của tình cảm, là sự giãi bày và gửi gắm tâm tư” (Lê Ngọc Trà), qua
văn học, con người tìm thấy mình trong đó, cảm nhận được những cung bậc
tình cảm đa dạng trong thế giới nội tâm con người, được giãi bày, được đồng
cảm, được sẻ chia, được gợi ra những tình cảm chưa có, được trui rèn những
tình cảm sẵn có.
- Hơn thế nữa, mỗi tác
phẩm văn học là một cuộc trải nghiệm, là cơ hội để ta du hành qua
không gian và thời gian, vượt qua mọi bờ cõi và giới hạn, trải nghiệm nhiều
hơn, sống nhiều hơn qua những cuộc đời khác nhau, được nhìn cuộc đời dưới nhiều
lăng kính, được lắng nghe nhiều luồng tư tưởng, được đối thoại với nhà văn è Giàu có, phong phú hơn về trải nghiệm sống.
b. Chính vì
vậy, văn học “tạo khả năng giúp con người lớn lên”
- Từ những
trải nghiệm đó, văn học giúp con người lớn lên về mặt nhân cách, về mặt
tâm hồn. Văn học, qua con đường tình cảm truyền đạt đến con người những bài học
đạo đức, nhân sinh, những bài học tác động vào con đường tình cảm, trong quá
trình chuyển từ giáo dục thành tự giáo dục è Văn học trở thành “cuốn sách giáo khoa của cuộc sống”.
-Thật vậy, tìm đến tác
phẩm văn học, người đọc đâu chỉ mong chờ một vài giây phút giải trí bâng quơ.
Trang sách đóng lại, tác phẩm nghệ thuật mới mở ra, “Cuộc đời là điểm khởi đầu
và là điểm đi tới của văn chương”, mỗi tác phẩm như một nấc thang nâng đỡ bước
chân người đọc tách khỏi phần con để đi đến phần người, tiệm cận các giá trị
Chân Thiện Mỹ mà họ hằng ngưỡng vọng.
c. Hạt nhân
của khả năng làm người đọc phong phú về tâm hồn đó, giúp họ lớn lên, chính là
hiểu biết về con người.
- Đối tượng
phản ánh của văn học chính là con người trong các mối quan hệ xã hội, soi chiếu
dưới lăng kinh thẩm mỹ. “Cuộc đời và nghệ thuật là hai vòng tròn đồng tâm mà
tâm điểm là con người” (Nguyễn Minh Châu), “Văn học là nhân học” (Maxim
Gorki). Văn học khơi sâu tìm hiểu những vẻ đẹp, những “hạt ngọc ẩn giấu
trong tâm hồn con người” (Nguyễn Minh Châu), văn học khám phá những khát vọng
muôn thuở của nhân loại, tìm lời giải đáp cho những trăn trở có tính
nhân bản: vấn đề sống – chết, vấn đề chiến tranh – hòa bình, vấn đề ý
nghĩa của cuộc sống…
-Mục đích của quá
trình ấy chính là để cho người đọc hiểu thêm về con người – cũng là hiểu
thêm về chính mình. Làm sao người đọc có thể có tâm hồn phong phú, nếu họ
không hiểu biết về con người? Làm sao họ có thể trưởng thành, nếu không nhận
ra những sự thật về con người, cũng là những sự thật về chính bản thân mình? è Chỉ khi hiểu biết sâu sắc về con người, mỗi cá nhân
mới có thể trở thành một lực lượng vật chất tích cực, giúp văn học thực hiện
sứ mệnh cải tạo cuộc sống.
2. Bàn luận về thiên chức của nghệ sĩ
Văn học có thiên chức
lớn lao như vậy, nên người nghệ sĩ cũng phải có sự kết hợp giữa cái tâm và
cái tài:
++ Họ vừa là một nhà
thám hiểm vừa là một nhà khoa học, dám can đảm vùi mình vào giữa cơn sóng lớn
của thời đại, nhìn thẳng vào hiện thực cuộc sống để mổ xẻ, bóc tách và tìm ra
được những hạt ngọt lấp lánh của cái đẹp và cái thật về con người, qua đó
giúp người đọc hiểu hơn về con người, để từ đó trưởng thành hơn, tâm hồn
phong phú hơn.
++ Họ phải là “người
cho máu”, phải mở rộng tâm hồn ra đón nhận những vang vọng của cuộc đời, những
cung bậc tình cảm đa dạng, sâu kín của con người. Họ giúp bạn đọc nhận ra những
buồn vui yêu ghét, lời ca tụng hân hoan hay tiếng thét khổ đau, giúp họ thấu
cảm được những ước vọng tha thiết nhất của con người thời đại mình…
++ Đồng thời, với tư
cách là một con người sống trong thời đại, là một công dân có trách nhiệm trước
xã hội, dân tộc, lịch sử, nhà văn cũng cần biết đặt ra những câu hỏi, và kiến
giải một lối đi, một hướng phát triển cho lịch sử, thời đại.
|
Chứng minh
|
Một vài biểu hiện để
chọn dẫn chứng
1.
Văn học làm cho con người thêm phong phú:
+ Văn học cung cấp cho
con người tri thức về tự nhiên, xã hội.
+ Văn học tạo cho con
người những tình cảm mới mẻ mà họ chưa có, rèn luyện cho họ những tình cảm sẵn
có.
+ Văn học giúp con người
có thêm nhiều trả nghiệm sống thông qua việc nhập thân vào nhân vật.
2.
Qua đó, văn học giúp người đọc lớn hơn.
+ Họ nhận ra được hiện
thực cuộc sống để hình thành các phẩm chất tốt đẹp: đức hy sinh, sống có lý
tưởng, sống dâng hiến, sống vì cộng đồng, sự dũng cảm, lòng căm ghét cái ác
và sẵn sàng chiến đấu vì cái thiện…
3.
Văn học giúp người đọc hiểu thêm về con người
+ Vẻ đẹp của con người
(trọng tâm là vẻ đẹp tâm hồn)
+ Bản chất của con người:
khao khát sống, khao khát hòa bình, khao khát yêu thương, mong muốn sống một
cuộc đời có ý nghĩa…
|
Tổng hợp
|
-Khẳng định lại tính đúng đắn của nhận định.
- Để đạt được những điều tác giả nhận định nói, mỗi nhà văn còn cần một
hình thức nghệ thuật phù hợp và độc đáo để làm nên hình hài sắc vóc cho
tác phẩm văn học, giúp tác phẩm đến gần hơn với bạn đọc.
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét